Page 298 - AYASOFYA
P. 298
A Y ASOFY A ’NIN OSMANLI MİRASI MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ
Sultan I. Mustafa ile Sultan İbrâhim’in türbesi olan Kaya Sultan’ın kabirlerinin bulunduğunu bildirir. Vaftizhane’nin ortasında bulunan yekpare mermer
bu türbe yapısı daha çok bu ikinci padişahın adıyla Yapıya zaman içinde IV. Murad’ın kızı ve Melek Ahmet vaftiz teknesi iç avluya taşınmış olup, avluda ayrıca
tanınır. Sultan İbrâhim 1648 yılında vefatıyla bu Paşa’nın zevcesi 1659’da ölen Esmahan Kaya Sultan, çeşitli boyutlarda yağ küpleri görülmektedir.
yapıya defnedilir. Evliya Çelebi, Sultan İbrâhim I. Ahmet’in kızı ve Bayram Paşa’nın zevcesi Hanzade Mermerden oyulmuş, tek parça, 1,54 m. yükseklik,
Türbesi’nin âdeta kadınlar tarafından ziyaret Sultan, yine I. Ahmet’in kızı ve Kenan Paşa’nın zevcesi 3,30 m. uzunluk ve 2,50 m. genişlikteki vaftiz havuzu
edilen bir yatır makamı haline geldiğini belirtir ve, Atike Sultan, Sultan İbrahim’in kızı ve İbşir Mustafa elips formundadır. Teknenin iki yanında her biri üç
“Bu kubbe içinde medfun olanların hepsi kadın Paşa’nın zevcesi Buy-u naz Ayşe Sultan, Sultan basamaklı merdiven bulunmaktadır. Derinliği üst
sultanlardır” dedikten sonra türbede Sultan I. İbrahim’in oğlu Şehzade Selim, IV. Mehmed’in oğlu kenardan 1,17 m. olan tekne, Hristiyanlığın erken
Ahmed’in kızları, Bayram Paşa’nın zevcesi Hanzâde Şehzade İbrahim ve II. Ahmed’in oğlu Şehzade dönemlerinde makbul sayılan ve tüm bedenin
Sultan ile Kenan Paşa’nın zevcesi Âtike Sultan’ın ve İbrahim’in yattığı bilinmektedir. Türbe içindeki 18 temizlenip arınmasını sağlayacak biçimde dalıp
IV. Murad’ın kızı, Melek Ahmed Paşa’nın zevcesi olup adet sandukanın diğer dokuzunda kimlerin yattığı çıkmak suretiyle vaftiz edilmek üzere yetişkinler için
doğum yaparken 1069 (1659) yılında ölen İsmihan kayıtlara geçmemiştir. yapılmış olduğunu göstermektedir. Vaftiz teknesine
doldurulan su, kutsal kabul edilmektedir. Bu su
Ayasofya’nın güneydoğu köşesinde yer aldığı bildirilen
kutsal bir kuyudan sağlanmaktadır. Günümüzde
kutsal kuyunun yeri bilinmemektedir .
1
İç avluya bakış, sağda vaftiz teknesi yer almaktadır. 1 Aydıngün, Şengül, Ayasofya Türbeleri Restorasyon Çalışmaları İçin Hazırlanmış Sanat Tarihi Raporu,
2005, İstanbul
Yapının türbe haline getirilmesi sırasında, esas bünyede
yapılan değişiklikler, dönemin hassa baş mimarı olan
Koca Kasım Ağa’ya atfedilmektedir. Binanın tam
ortasında gömülü olan mermer vaftiz teknesini dışarı
çıkarmak için Ayasofya tarafındaki duvarda geniş
bir gedik açılarak tekne burada duvara yanaştırılmış,
ardından tekrar örülmüştür. Türbede XVIII. yüzyılın ikinci
yarısında, girişin önüne, doğu tarafına, barok üslûbunda
kemerli bir sundurma ile bir türbedar odası eklenmiş
olduğu veya daha önceden var olan bu bölümlerin,
dönemin mimari anlayışına göre yenilendiği tahmin
edilmektedir. Yapının iç mekânında nişlerle pencereler
örülerek dolap haline getirilmiş ve yarım kubbeler,
pandantifler ve ana kubbe kalem işi klasik üslûpta
nakışlarla süslenmişti. Ayasofya’da 19.yy ın ortasında
geniş çapta restorasyon işleri yapan İsviçreli mimar
Gaspare Trajano Fossati’nin yapının dış cephesini
sıvattığı ve boyattığı bilinmektedir .
2
19. yy sonunda şadırvan avlusundan, Sultan I. Mustafa ve Sultan
Sultan I. Mustafa ve Sultan İbrahim Türbesi iç mekânı. Pandantiflerin ortasında mavi zeminli dairesel madalyonlar yer almaktadır. 2 Eyice, Semavi, “İbrâhim Türbesi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 21. Cilt, S.357-358, İstanbul, 2000 İbrahim Türbesi – Eski Vaftizhane binasına bakış
300 301
