Page 331 - AYASOFYA

A Y ASOFY A ’NIN OSMANLI MİRASI MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Tunç kafesin tepesinde lâle biçiminde istiflenmiş Büyük bir itina ile inşa edilerek süslenen bu şadırvanın
ٍّ يَح ٍء ْ َ شَي َّلُك ِء َ مَاْلا َنِم اَنْلَعَجَو (“Biz her şeyi sudan yarattık”, el- göz kamaştırıcı güzelliği, XVIII. yüzyılın ikinci
Enbiyâ 21/30) âyeti yazılı bir alem yer almaktadır. Bu yarısına, belki de sonlarına ait bir bekçi destanında
alemin daha küçük benzerleri, mermer havuzun her övülmüştür. On beş dörtlük halindeki bu destanda,
bir bölümünü ayıran sütunçelerin üst kısmında da “Hayrâtını nûr eyledi / Âlemi mesrûr eyledi / Ayasofya
tekrarlanmıştır. Camii’ni / Yeniden ma‘mûr eyledi” denilerek Sultan I.
Mahmud anıldıktan sonra şadırvanın güzelliği, “Bin
Yapıldığı yıllarda Türk sanatı Batı’dan alınan barok konak yerden sayılır / Her gören ona kapılır / Böyle
üslûbun etkilerini göstermesine rağmen şadırvan, bir ra‘nâ şadırvan / Ne yapılmış ne yapılır” mısraları ile
genel mimarisi ile sütunlu revakı, kemerleri ve yapının övülmektedir. 3
bütününe hâkim olan çizgileri itibariyle klasik Türk
üslûbu geleneklerine de bağlıdır. Süslemenin bazı Ayasofya Şadırvanı, bir sanat âbidesi olarak Osmanlı
motifleri de Türk sanat üslûbuna ait olmakla beraber dönemi Türk sanatında en büyük ve en ihtişamlı
aralarında barok etkili motifler de vardır. şadırvan örneğidir.

3 Eyice, Semavi, “Ayasofya Şadırvanı”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 4. Cilt, S.217, İstanbul, 1991

Tunç kafesin tepesinde lâle biçiminde istiflenmiş alem Şadırvan kubbesi üstünde lale şeklinde tombak kesme alem

332 333