Page 15 - AYASOFYA

T ARİHÇE MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Üçüncü Ayasofya Kilisesi Doğu Roma İmparatorluğu’nun farklı
yerlerinden getirtilen yapı malzemeleri
Ayasofya’yı adeta imparatorluğun bir müzesi
haline getirmiş ve imparator sınırlarının
genişliğini burada kullanılan malzemelerin
İmparator İustinianus’un (hd 527-565) yasal Üçüncü Ayasofya’nın yapımına ikincisinin bulunduğu
zenginliğiyle perçinlemiştir. Efes’teki Artemis,
reformlarıyla birlikte Konstantinopolis’te görkemli yerde isyanın bastırılmasından hemen sonra 532
Kyzikos’daki Zeus Tapınağı gibi pekçok antik
yapıların inşası devam etse de bu yükselen dinamizm yılının Ocak ayında başlanmıştır. Mimarları Tralles’li şehir kalıntılarından getirilen malzemeler, ait
büyük bir isyanın çıkmasına engel olamamıştır. 532 (Aydın) Anthemius ve Milet’li İsidorus olmuştur. oldukları pagan tapınakları yoksunluklarıyla
yılında Hipodrom’da yapılan at yarışları sırasında Önceki yapının yıkıntıları tesviye edilirken, ayakta itibarsızlaştırırken, imparatorluğun resmi
patlak veren ve tarihe Nika(zafer) isyanı olarak kalmış yapı elemanları sökülmüş ve yeniden dininin bu en yüce mabedinde yeniden
geçen ayaklanma imparatora bir darbe girişimine kullanılabilecek durumda olan yapı malzemeleri kullanılmışlardır. Ayasofya’daki beyaz
dönüşür. Ayasofya’yı yakıp yok edecek kadar büyüyen tekrar kullanılmıştır. Merkezi planlı inşa edilen bu üç mermerler Marmara Adası’ndan, yeşil
isyan ateşi yaklaşık 30.000 kişinin öldürülmesiyle nefli, yeni Ayasofya’nın oturum alanı, yakılıp yıkılan somakiler Eğriboz Adası’ndan, pembe
söndürülebilir. Bu yüzden üçüncü ve son kez yeniden önceki yapının oturumunu biraz aşmıştır.
mermerler Afyon’dan ve sarı mermerler
yapılan Ayasofya bir bakıma imparatorluk iradesine
Kuzey Afrika’dan getirilmiştir. Efes Artemis
başkaldıran isyancıların kalıcı bir kefaret anıtıdır. Bu
Tapınağı ve Teselya’dan getirtilen sütunların
kurtarıcı mabet İustinianus’un iktidarını perçinlese neflerde, Mısır’dan getirtilen sekiz adet
de sonrasında yaşanacak büyük deprem ve veba porfir sütununun ise yarım kubbeler altında
salgınlarını engelleyememiştir. kullanıldığı bilinmektedir. Üçüncü Ayasofya’nın

inşası 533-534 yıllarında birinci kata kadar
yükseltilmiştir. Mimarlardan Anthemius 534’te
ölünce, İsidorus başmimar olmuş ve yapıyı
tamamlamıştır. Yoğun inşaat temposu ve
sınırsız yapı malzemesinin varlığıyla birlikte
Üçüncü Ayasofya’nın yapımı 5 yıl 10 ayda
tamamlanmış ve 27 Aralık 537 tarihinde
İmparator’un katıldığı törenle ibadete açılarak
kutsanmıştır. İmparator Ayasofya’ya gelir
getirmesi için büyük bir vakıf kurdurmuştur.

Üçüncü Ayasofya’nın inşa edildiği dönemdeki vaziyet planı Üçüncü Ayasofya’nın inşa edildiği dönem yakın çevresinin plan Cami içi şadırvanı olarak kullanılmış olan güneybatı
restitüsyonu (Antoniadi) restitüsyonu (Antoniadi) yönündeki Bergama küpü

16 17