Page 195 - AYASOFYA

MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN DOĞAL T AŞL ARI MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Sonuç

Mimarlık Tarihi’nin Başyapıtı olarak kabul edilen
Ayasofya başta olmak üzere, birçok önemli anıtsal
yapıda kullanılan doğal taşlar ile ilgili günümüzde,
Türkçe yazılmış ve yayınlanmış olan kaynak son
derece az sayıdadır. Antik dönemde de kullanılan
doğal taşlarla ilgili Türkçe olarak yayınlanmış ilk ve
en önemli kapsamlı kaynak eser, günümüzde de
halen geçerliliğini ve içerdiği bilgilerle hükmünü
sürdürmeye devam eden; merhum hocalarımız
Prof. Dr. Malik SAYAR ve Prof. Dr. Kemal ERGUVANLI
tarafından yazılan, ilk baskısı 1955, genişletilmiş ikinci
baskısı (Yurtdışı kökenli doğal taş türlerini de içeren)
ise 1962 yıllarında çıkarılan “Türkiye Mermerleri ve
İnşaat Taşları” isimli kitaptır.

Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmalar ve
42*
Ayasofya’nın Doğal Taşlarına Dair Jeobroşür gözlemler sonucunda; Ayasofya’da başlıca yapı taşı,
taşıyıcı, kaplama-döşeme, duvar ve zeminde dekoratif
süsleme elemanı ile mimari plastik obje olarak, yapılan
1. Granito del foro (?)- Mısır Sahip olduğu doğal taş çeşitliliği
incelemelere göre toplam 30 farklı türde (mermer,
2. Granito rosso di Asuan – Mısır kireçtaşı, porfir, granit, breş, alabaster vd.) ve kökende ile Ayasofya, İstanbul’un bir doğal
(Mısır, Yunanistan, Türkiye/Anadolu vd.) doğal taşın
3. Porfido rosso antico – Mısır taş müzesi niteliğindeki mimari
kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunların 18 tanesi yurtiçi,
4. Occhio di pavone - Kocaeli-Kutluca-Türkiye 12 tanesi ise yurtdışı kökenlidir. Yapının inşasında başyapıtlarındandır.
kullanılan bu doğal taşların bir bölümü bulundukları
5. Verde antico – Yunanistan
jeolojik kaynak alanlarındaki ocaklardan çıkarılmış Bu yönüyle, yapıda kullanılan doğal taşların,
6. Porfido verde serpentino – Yunanistan olup, bir bölümünün de imparatorluk sınırları içinde ziyaretçilerin bilgilendirilmesi amacıyla yapının
bulunan antik ocaklardan çıkarılarak ya da derlenerek bir köşesinde veya hazırlık aşamasında olan müze
7. Bianco e nero antico – Fransa kullanıldığı tahmin edilmektedir. Ayrıca, geçmiş binasında, derlenecek örneklerinden kalıcı bir sergi

8. Cipollino rosso - Muğla-Milas-Türkiye dönemlerde yapılan restorasyon çalışmalarında da standının ve yapıda kullanıldıkları yerlerin görsellerinin
yapıya sonradan az miktarda farklı kökendeki bazı oluşturulmasının son derece faydalı ve önemli olacağı
9. Bigio antico – Yunanistan doğal taş türlerinin de eklendiği tespit edilmiştir. düşünülmektedir.

10. Cipollino Bianco - Balıkesir-Marmara Adası-Türkiye
42 * Bu çalışma; Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (İstanbul) ev sahipliğinde, 24-25 Eylül 2020
11. Alabastro fiorito - Denizli-Pamukkale-Türkiye tarihlerinde düzenlenen I. Uluslararası Ayasofya Sempozyumu Bildiriler Kitabı’nda yayımlanan
bildirimden alınarak hazırlanmış olup, çalışma kapsamında vermiş oldukları değerli katkı ve yardımları
için; dönemin Ayasofya Müzesi Müdürü Sayın Hayrullah CENGİZ’e, FSM Vakıf Üniversitesi’nden
Omphalion’un Doğal Taşları Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sayın Hasan Fırat DİKER’e, İstanbul Teknik
Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sayın Aras NEFTÇİ’ye, Nişantaşı Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sayın Sedat
BORNOVALI’ya, Yüksek Mimar Restoratör Sayın Seda ÖZEN BİLGİLİ’ye ve çalışmanın bu kitapta yer
almasını sağlayan T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na teşekkürlerimi sunarım.

196 197