Page 355 - AYASOFYA

A Y ASOFY A ’NIN OSMANLI MİRASI MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Yapı, bir sıra taş iki sıra tuğla Sıbyan mektepleri erken dönemlerde tek katlı, Yapının zemin katı iki bölümlüdür.
düzeninde örülmüş almaşık klasik dönemlerin sonuna doğru ise iki katlı olarak Günümüzde camekânla kapatılmış
inşa edilmişlerdir. I. Mahmud Sıbyan Mektebi de iki
duvarlara sahiptir. Sadece su katlıdır. Cornelius Gurlitt’in 1907 tarihli tespitine göre iki kemer ile dışarı açılan mekânın

basman seviyesi üstündeki ilk sıra sıbyan mektebinin zemin katı o dönem kahvehane özgün işlevi belli değildir. Bu
olarak kullanılmaktadır.
bu kaideye uymamakta olup, bir sıra kattaki kapalı olan bölüm ise büyük

taş üç sıra tuğla düzenindedir. ihtimalle “bevvâb odası” olmalıdır.

Üst kat kare bir mekandır ve taş bir merdivenle
ulaşılmaktadır. Merdivene komşu duvarda bir
ocak vardır. Diğer üç duvar ise üçer pencerelidir.
Pencereler mermer sövelidir. Sıbyan mektebinin çatısı
saçaklardan, dört eğimli topuz formunda çatı olarak
başlar. Çatının merkezinde ise kasnağı pencereli, bir
nevi aydınlık feneri olarak nitelendirilebilecek kubbe
mevcuttur. 1
Sıbyan Mektebi’nde kesin inşa tarihini bildiren bir
1 Eyice, Semavi, “Ayasofya Sıbyan Mektebi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c.1, s.463, İstanbul, Sıbyan Mektebi ve Şadırvanın kurşun kaplı üst örtüleri
1993.

kitâbe bulunmamakla birlikte; eski bir destanda
şadırvanın güzelliği övülürken beraberinde sıbyan
mektebinin de adı geçmektedir;

“Bahtımüsait, kevkeb gibi / Su kandırır çeşme gibi /
Hem yanına kıldı bina / Sıbyan nâzik mektebi // Misli
yok devran içinde / Su çağlar her an içinde / Tâlim için
dolu sıbyan / Mekteb-i irfân içinde.” 2

2 Eyice, Semavi, “Ayasofya Sıbyan Mektebi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 4. Cilt, S.216-217, İstanbul, 1991

Sıbyan Mektebi ve Şadırvan Sıbyan mektebi, kubbeye bakış

356 357