Page 358 - AYASOFYA
P. 358
A Y ASOFY A ’NIN OSMANLI MİRASI MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ
Muvakkithane tasarımı mimar Gaspare Fossati’ye aittir. Bizans döneminde, Ayasofya’nın güneybatı köşesinde Ortada bir daire halinde sekiz Ayasofya Camii müzeye dönüştürüldüğünde
Fossati’lerin İsviçre’nin Bellinzona kentinde bulunan zamanı gösteren ve mekanik olarak çalışmak suretiyle muvakkithânenin içindeki yazı levhaları ile bazıları çok
arşivlerinde, bu muvakkithânenin “Vakit Odası” kaydı her saat başını içinden bir kuklanın çıkmasıyla belirten sütun sıralanır. Bunların üstünde, değerli olan saatler de dağıtılmıştır. Muvakkithâne
ile projeleri bulunmaktadır. Bu projeler ile inşa edilmiş bir saat (horologion) olduğu bilinmektedir. Böyle bir sekizgen biçimli kasnağında dört müzenin bürosu haline getirildiği sırada içine mimari
muvakkithane binası ile karşılaştırıldığında arada saatin minyatür resmi, İsmâil b. Rezzâz el-Cezerî’nin ifadeyi bozan bazı bölümler yapılmıştır. Süheyl
farklılıklar olduğu görülmektedir. Cadde cephesindeki Kitâbü’l-Ḥiyel adlı eserinde yer almaktadır. Ancak bu pencere bulunan bir kubbe yükselir. Ünver bir yazısında, Sultan Abdülmecid’in Ayasofya
pencere kemerleri arasındaki madalyonlar, kemer saatin ne zamana kadar kullanıldığı bilinmemektedir. Kubbe ve etrafındaki dehlizin çatısı Muvakkithânesi’nde iftar yaptığını kaydeder.
başlangıcı hizasındaki silme, saçak kenarında Ayasofya Muvakkithânesi, meydandan şadırvan
sıralanan tomurcuklar, kubbe kasnağındaki saat avlusuna geçit veren yan kapının hemen iç tarafında kurşun kaplıdır. Tümü XIX. yüzyılda inşa edilmiş muvakkithânelerden
ile yuvarlak pencereler ve kubbenin merkezinde olup cephesi yaya kaldırımı üstündedir. Kare planlı Tophane’de Nusretiye Cami, Üsküdar’da Selimiye
bulunan aydınlık feneri, binada mevcut değildir. olan bu kâgir yapının cami tarafında bir kapısı vardır. Cami ve Dolmabahçe’de Bezmialem Valide Sultan
Tam ortada, profilli bir mermer ayak üstünde, zamanla
Muvakkithânenin Fossati’nin çizimine göre daha sade Diğer üç cephede ise demir parmaklıklı üçer pencere Cami muvakkithâneleri mimari tasarımları ve süsleme
kırılmakla birlikte halen mevcut olan, yekpâre kalın
biçimde inşa edildiği anlaşılmaktadır. içeriyi aydınlatır. programları açısından önemli yapılar olmasına karşın,
mermerden yuvarlak bir masa bulunmaktadır.
Ayasofya Muvakkithânesi bu yapıların içinde en
İç mekânda kubbenin tam alt hizasında yerden
gösterişli olanlardan biridir.
3
yükseltilmiş mermer yuvarlak tablanın mekanik
saatlerin ayarlarının bozulmaması için gerekli olan
3 Eyice, Semavi, “Ayasofya Muvakkithane”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 4. Cilt, S.215-216, İstanbul, 1991
sarsıntıdan koruyucu düz zemini sağlama amaçlı
yapıldığı düşünülmektedir. 2
2 Dayıoğlu, Server, “İstanbul’un Muvakkithaneleri”, İstanbul Dergisi, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, 1995
Muvakkithanenin dış cephesi ve şadırvan avlusuna bakan cephesi kesme Muvakkithanenin iç cephesi ve mermer masa
Avludan muvakkithaneye bakış taş olup, türbeler avlusu yönündeki cepheleri geleneksel sıvalı ve boyalıdır.
360 361
