Page 379 - AYASOFYA

A Y ASOFY A ’NIN HA T LE V HAL ARI MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Ayasofya levhalarının, elvâh-ı şerifenin yazılması “Levhalar için emaneten ambar-ı âmireden ahz
sırasında emeği geçen diğer kişiler ise nakkaşlardır. olunan zükak 3 adet” kaydı, levhaların kaba işçiliğinin
Nakkaşlardan ismi bilinenlerden ilki Nakkaş başı Ayasofya dışında yapılıp hazır parçalar halinde
Abdullah’tır. Bu zatın başkanlığında Osman, Mehmet, Ayasofya’ya getirildiği ve burada monte edildiği
Bekir, Arap Said ve Mısırlı olarak isimleri tespit edilen görülüyor. Nitekim listede görülecek bir kayıtta ıhlamur
kişiler eserlerin yazılması esnasında çalışmışlardır. destelerinin nakliyesi için yapılan bir ödemeden de
10
Nakkaş sayısı bazı zamanlar üçe düşmüş, bazı söz edilmektedir. Ihlamur destelerinin birleştirilip
zamanlar ise yedi kişiye çıkmıştır. Nakkaş başı olarak levha şekline sokulması işinde ise büyük mengeneler
bazı dönemlerde Hüseyin adlı bir nakkaş geçmekte kullanıldığı mevcut belgelerde görülmektedir.
olup, bu isme ilk olarak 24 Haziran 1848 tarihli belgede Ambar-ı âmirenin nerede olduğuna dair herhangi bir
rastlanmıştır. bilgi verilmemiş olmakla birlikte o tarihte Kasımpaşa,
Çukur Hamam ve Üsküdar’da üç büyük ambar olduğu
Levha nakkaşlarının tümü Müslüman sanatkârlardır. yine arşiv belgelerinden anlaşılmaktadır.
11
Gerek Ayasofya inşaatının çeşitli alan ve safhalarında ve
gerekse levhaların bazı kısımlarının hazırlanmasında Bu levhaların malzemesi olarak ıhlamur ağacının
birçok gayr-i müslim çalıştığı halde yazıların bizzat seçilmesinin başlıca sebepleri ise; evvela bu ağacın
nakşedilmesi işini yukarda adları geçen Müslüman hafif olmasıdır. Bir başka sebep ise ıhlamur ağacının
nakkaşlar yapmıştır. Dimitri ve Andon isminde iki kişi neme karşı dayanıklı olup yapıldığı andaki formunu
ise levhaların kenar oymalarını hazırlamışlardır. koruması ve uzun yıllar sağlam kalabilmesidir.

Ayasofya levhalarının, belgelerde geçen adıyla 11 EV. d. 13483.
“muhalledâtın” marangozları belli olmamakla birlikte
levhaların ıhlamur ağacından yapıldığı, ıhlamur
kerestesinin de tersaneden sağlandığı kayıtlarda
görülmektedir. Mevcut defterlerin noksan olduğu en
çok ıhlamur ağacıyla ilgili bilgilerde ortaya çıkıyor. Bu
hat levhalarının bel kemiği mesâbesinde olan ıhlamur
ağacından bahis azdır.

10 EV. d. 13205

Levhaların kenar oymalarından bir görüntü Hat Levhalarının Ihlamur Ağacından Konstrüksiyonuna Bakış

380 381