Page 25 - AYASOFYA

T ARİHÇE MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

9. Yüzyıl 10. Yüzyıl

İkonakırıcılık döneminin 843 yılında Başka bir görüşe göre ise, İkonokırıcılık döneminde 10. veya 11. yüzyıla tarihlendirilebilecek Katedral’in mimarı Ermeni Mimar Trdat yönetiminde
gizlenip, muhtemelen tahrip edilmiş bu mozaik, gerçekleşmiştir. Trdat onarıma başlamadan evvel
resmen bitişiyle beraber III.Michael (hd 867 yılında Patrik Photius tarafından yeniden açığa Ayasofya’nın en tanınmış mozaik yapacağı müdahaleyi hazırladığı maket üzerinden
842-867) yönetiminde Ayasofya yeniden çıkartılmıştır. I. Basileos (hd 867-886) döneminde panolarından biri güzel kapı olarak da göstermiştir. Ayasofya’nın toplam 40 kaburgadan
de Ayasofya’nın ihya çalışmalarına devam edilmiştir. oluşan ana kubbesinin batı yönündeki 15 kaburgasının
ihya edilmiştir. 859 yılında çıkan büyük Kuzeybatı kemerindeki çatlaklar gibi 869 yılındaki bilinen narteksin güney girişi üzerinde yenilendiği bu onarımda, kuzeybatı yarım kubbesi

yangın bu çalışmaları sekteye uğratsa büyük depremin yol açtığı büyük hasarlar bu yer alan mozaik panodur. ile önceki yüzyılda onarım görmüş kuzeybatı kemeri
da, III. Michael’in imparatorluğunun onarımlar kapsamında giderilmiş ve kuzeydoğu yeniden inşa edilmiştir. Ana kubbenin çöken kısmına
tekabül eden kuzey ve güney yönündeki pencere
ile güneybatı tympanum duvarlarındaki pencere
son yılına doğru (867), Apsis’teki büyük boşlukları daraltılmıştır. Kucağında çocuk İsa ile tasvir edilmiş Meryem boşluklarının da bu onarım kapsamında doldurulduğu
Theotokos mozaiğinin yapımı bitirilmiştir. Ana’nın solunda ona Ayasofya’nın maketini sunan düşünülmektedir. 5-6 yıllık bir süreçte gerçekleştirilen
İustinianus, sağında ise kurucusu olduğu şehrin
bu onarımda yapının süsleme programı da yeniden
maketini sunan Konstantinus yer almaktadır. ele alınmıştır. Depremden sonra kapatılan Ayasofya,
Galeri katındaki en erken tarihli figüratif mozaik 994 yılında, başka bir görüşe göre de 13 Mayıs 996’da
düzenlemenin, kuzey payesinin batı yüzeyindeki kilise yeniden hizmete açılmıştır.
tek figüratif bezeme olan İmparator Aleksandros
mozaiği olduğu söylenebilir. 1958’de ortaya çıkartılan
bu mozaik, VI. Leo’nun (hd 886-912) tahta ortak
yaptığı kardeşi Aleksandros’a aittir ve 912-913 yıllarına
tarihlenmektedir. V. Leo’nun ölümünün ardından on
üç ay hüküm sürdükten sonra ölen bu imparatora
ait mozaik, diğer mozaik düzenlemelerinden farklı
olarak dikkatli bakılmadıkça fark edilemeyecek kadar
ücra bir yüzeyde betimlenmiştir.

912 yılındaki yangında Ayasofya’nın atriumu (avlu)
civarındaki mum dükkanları ile atrium ve Augusteion
arasındaki patrikhane sarayı harap olmuştur.
Ayasofya’nın kubbe strüktürünü doğrudan etkileyip
çökmesine sebep olan ikinci büyük deprem 989
yılında yaşanan deprem olmuş ve kuzeybatı yarım
kubbeyle birlikte ana kubbenin batı bölgesi yıkılarak
çökmüştür. Dönemin modası, uzak topraklardaki
mimarlarla çalışmayı mümkün kılmış ve bu
onarım işi Ermenistan’ın başkenti Ani’deki Büyük Vestibül kapısı üzerindeki sıva raspa edildikten sonra
Apsis’teki Theotokos Meryem Ana ve Bebek İsa Mozaiği ortaya çıkan figüratif mozaik

26 27