Page 438 - AYASOFYA
P. 438
II. MEŞRU TİY ET DÖNEMİNDE A Y ASOFY A MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ
Kuzeydoğu pandantifinde, Tuğladan örülmüş kubbe, şimdi üzeri sıvayla
caminin zemin katından kapatılmış mozaikle kaplı 40 adet kaburgadan
oluşmaktadır ve kaburgalar tepede kubbenin halka
görülebilen korkunç bir çıkıntı şeklindeki taç kısmında birleşmektedir. Söz konusu
hemen göze çarpmaktadır. Ancak, taç içeri çökmüş gibi görünmektedir ve tamamı
olmasa bile kaburgaların çoğu da o kadar içeri
hasarın tüm ciddiyeti kubbeye göçmüş ki, bazı kısımlarda dışbükey olmak yerine
çıkılana kadar anlaşılamaz. Kubbe neredeyse düz hale gelmişlerdir ve bu nedenle yay
şeklindeki yapılarını kaybetmişlerdir. Kubbenin hala
kasnağını çevreleyen galeriden, ayakta kalması ve düşmemesi, bu yapı biçiminin
planın artık dairesel olmadığı, eşsiz sağlamlığından kaynaklanmaktadır. Bunları
Ischia adasından (Napoli’nin kuzey açıklarında)
deforme olduğu ve büyük yazıyorum ve sıradan kiliselerin çoğunun 1883 (1894
kemerlerin de tahrifata uğradığı depremi olacak) depreminde yıkılmış veya harabeye
dönmüşken, kubbeli olanların hala ayakta olduğunu
anlaşılmaktadır. gözlemliyorum.
Ayasofya’nın diğer kısımlarına yöneldiğimde, özellikle
kuzey ve güney cephelerdeki duvarların ve sütunların
dikey halini kaybettiklerini ve özellikle galerideki bazı
tonozların yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu
gördüm.
Sıradan okuyucuyu ilgilendiremeyecek kadar teknik
olabilecek daha fazla ayrıntıya girmeme gerek yok.
Bu söylediklerim, belki de mimarlık tarihindeki en
büyük devrimin dönüm noktasına işaret eden ve
Bizans sanatının en nadide çiçeği olan ünlü yapının
ciddi durumuna dikkat çekmek için yeterli olmalıdır.
Ayasofya, Müslümanların gözünde bizimkinden daha
az kutsal değildir. Türkiye’nin dostları, onun mevcut
sıkıntılarını tespit etmekten geri kalmıyorlar, ancak
emsalsiz sonuçları olan bir felaketi önlemek için
çarelerin bulunabileceği de umulmalıdır.
Sadık Kulunuz T. G. Jackson
Kubbe Kasnağını Çevreleyen Galeriden İç Mekâna Bakış Kubbenin Merkezinde Birleşen Kaburgalar
440 441
