Page 436 - AYASOFYA

II. MEŞRU TİY ET DÖNEMİNDE A Y ASOFY A MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Thomas Graham Jackson’ın

Raporu

Evkaf Nezareti’nin 1910 yılında Ayasofya ile ilgili
hazırlattığı raporlardan biri de ünlü İngiliz Mimar
Thomas Graham Jackson’a aittir. 18 Eylül 1912’de
Times Gazetesi’nde Ayasofya ile ilgili çıkan bir haberde
yapının duvarlarının çökmekte olduğu bilgisi üzerine
kendisi tarafından gazete editörlüğüne İtalya’nın
Ischia Adası’ndan bir mektup yazılmış ve vaktiyle
Evkaf Nezareti’ne sunduğu raporun içeriği hakkında
bilgi verilmiştir. Bu mektubun 24 Eylül 1912’de Times
Gazetesi’nde yayınlanmasının ardından Hariciye
Nezareti, Osmanlı Devleti’nin Londra Büyükelçiliği
tarafından bilgilendirilmiş ve gazete kupürü İstanbul’a
gönderilmiştir. Thomas Graham Jackson’ın söz
14
konusu haberde şu bilgileri vermektedir:

14 BOA. HR.İD. 1592/30.
Serveti Fünun dergisinin kapağında Ayasofya Cami’nin Payanda İçerisinde Merdiven Payanda İçerisinden Kubbesine Bakış
kubbesi, kubbenin dış tamiratı, 9 Aralık 1926

Ayın on ikisinde hazırladığınız bültenin burada bana Evkaf Nezareti de benden binayı incelememi ve bir halükârda tuğladır. Elbette tüm yapının güvenliği bu
ulaşması üzerine Ayasofya’nın duvarlarının hareket rapor hazırlamamı rica etti, ben de bunu kısa süre ayakların ve kemerlerin sağlamlığına bağlıdır. Bunlar,
ettiği haberini gördüğüme üzüldüm. Yapının durumu içinde gerçekleştirdim. yapının Doğu ve Batı taraflarındaki kemerlerle aynı
hakkında biraz bilgi sahibi olmak okuyucularınızın açıklığa sahip büyük yarım kubbelerle desteklenirler
ilgisini çeker diye düşünüyorum. Konstantinopolis’in Ayasofya’nın yapısı kısaca şöyle anlatılabilir: ve aslında 15 fitlik tabanın devamını oluştururlar.
tüm kutsal yapılarından sorumlu olan Evkaf Kuzey ve güney tarafları ise, zemin kattaki kemerlerin
Nezareti’nin Ayasofya’nın yapısındaki çökmeler 100 fitten (1 fit = 30,48 cm) daha büyük bir çapa sahip içinden geçtiği dört geniş payanda duvarı tarafından
hakkında tavsiyeler almaya başlamasının üzerinden olan muazzam kubbe, aralarında kare planı bir daire desteklenirler. Yukarıdaki galeride ise sağlamlığı,
sanırım üç yıl geçti. Venedik’teki St. Mark’ta (San haline getiren küresel pandantiflerin bulunduğu koridorların dış duvarları arasında uzanan dış
Marco Bazilikası) çalışan mimar Sinyor Marangoni bir yaklaşık 15 fit kalınlığında dört büyük kemer üzerine payanda ayaklarına bağlı olan uçan payandalar
rapor hazırladı ve sütunlarınızda dikkat çektiğiniz cam oturmaktadır ve Justinianus’un muzaffer mimarları bulunmaktadır. Bu payandalar sağlam olmayıp
ve çimento giydirmeler onun tarafından uygulandı. Tralles’li Anthemius ve Milet’li İsidoros’un icadıdır. odacıklar içermektedir ve dış payanda ayaklarında
Kendisi yapının temellerini inceledi ve anladığım Bu kemerler, kare şeklindeki nefin köşelerinde sarmal merdivenler bulunmaktadır. Bu nedenle
kadarıyla onların bir şist tabakasına dayandığını bulunan dört büyük payeye oturur ve Procopius’un göründükleri kadar güçlü değildirler ve ciddi bir
bulmuş. Ancak raporunu görmedim. Daha da fazla bize anlattığına göre kurşun destekli yekpare taştan şekilde bel vermişlerdir.
bir şey yapılmadı. yapılmıştır ancak bana göre kullanılan malzeme her

438 439