Page 50 - AYASOFYA
P. 50
T ARİHÇE MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ
Onarımlar kapsamında III. Ahmed Ayasofya iç mekânı incelendiğinde, kuzeydoğu Kubbe ve tonoz mozaiklerindeki dökülen yüzeylerin
döneminde (1703-1730) yaptırılmış ve güneybatı beden duvarlarındaki bazı pencere sıvanıp mozaik taklidi kalemişiyle tümlenmesi Fossati
boşluklarının
onarımlarıyla başlayan bir müdahale biçimi olmuştur.
sonradan
amacıyla
tahkimat
dev avizenin yerini, Fransa’dan kapatıldıkları ve doldurulan pencere boşluklarının Bu özgün dokuyu korumaktan çok görüntüyü koruma
ithal edilmiş 124 avize almış ve kalem işi pencere doğraması taklitleriyle boyandığı çabası güden anlayış, Ayasofya’nın sonraki Osmanlı
bazı
görülmektedir.
pencerelerde
Kapatılmış
ve Cumhuriyet dönemi mozaik restorasyonlarında da
yeni avizeler iç mekânın muhtelif olduğu gibi, galeri kotu seviyesinde yapının ana benimsenmiştir. Ayasofya ana kubbesi altındaki dört
yerlerine asılmıştır. payeleriyle yanlarındaki sütunlar arasında kalan pandantifte yer alan melek figürlerinden, doğu ve güney
(mihrap) yönündekiler özgün mozaik dokuya sahipken,
boşluklarının da doldurularak, payelerin zemin ve
galeri kotundaki kesitlerinin eşitlenmek istediği diğer ikisi de kalem işiyle tümlenmiştir.
2010 yılındaki onarımlar sırasında bu özgün
anlaşılabilir. Payelerdeki doldurulmuş boşluklara
avizelerin restorasyonu teknik sebeplerle mümkün
zemin kottan bakıldığında tonoz perspektifi verme Evliya Çelebi “ağızları göbeğinde” diyerek tasvir ettiği
olmadığından, replikaları yapılarak orijinalleriyle yer
kaygısı güdüldüğünden, bu yüzeyler trompe l’oeil bu dört melek (serafim) figürünü, Azrail, Cebrail, Mikail
değiştirilmiş ve özgün olanlardan birkaç tanesi örnek
tekniği ile boyanmıştır. Batı resim sanatında görülen ve İsrafil olarak tanımlamıştır. Ayasofya’nın Osmanlılar
olarak bırakılmıştır.
bu aldatıcı perspektif betimleme tekniğinin Fossati tarafından cami olarak kullanıldığı dönemde hiç
onarımlarında yapıldığı düşünülebilir. kapatılmamış olan bu mozaik melek figürlerinin yüzleri,
Fossati onarımlarında sıvanarak, metal maskelerle
kapatılmıştır.
2009 yılında yürüttüğümüz
Ayasofya ana kubbe doğu çeyreği ve
narteks mozaikleri restorasyonu ile
konservasyonu çalışmaları” kapsamında
doğu pandantifindeki melek figürünün
yüzü açılarak gün ışığına çıkartılmıştır.
1346 depreminde yıkılan ana kubbenin doğu çeyreğinde, o dönem
onarımıyla tümlenen, doğu pandantifi serafim mozaik figürü
Yakın dönem onarımlarında kurulmuş iskele
52 53
