Page 96 - AYASOFYA
P. 96
A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ BEZEMELERİ MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ
Bu detaylardan uzaklaşıp tekrar yapının ana mekanını Kompozisyon genel hatlarıyla bir mimari kurgu
ve taşlarını incelemeye dönersek farklı sanat taşıyor. Bir tür “aedicula” olarak tanımlanabilir. Dört
eserlerine şahitlik etmeyi sürdürüyoruz. İmparator köşesindeki yivli (öndeki Korint düzeninde ikisi
Kapısı’nı kullanarak ana mekândan çıkarken, zaten tüm gövde boyunca yivli, arkadaki İon düzenindeki
yüksek olan kapının yukarısına, hayli yukarısına ve diğer ikisi ise alt kısım dışında yivli) dört sütunla
hayli dikkatle bakıldığında kayda değer birkaç tane ayakta duran, kubbeyle örtülü bir mekân ve içindeki
bezemeli levha fark ediliyor. Bunların arasında en basamaklı bir kaideyle erişilen büyük boyutlu haç
üstte, güney galerisinde imparator/içe locası olarak (crux gemmata) başlıca unsurlar. Bu simgesel
tanımlanabilecek mekânın seviyesine en yakın olanı yapının betimlenişinde Ayasofya’nın daha geç tarihli
tek dinî içerik taşıyanı. Yardımcı bir cihaz veya çok olarak karşımıza çıkan resim sanatında rastladığımız
keskin iki göz aracılığıyla ayrıntıları görülebilecek bir ters perspektifin aksine, arkadaki sütunların ufak
içeriği var. Aslında çok ufak bir pano sayılmaz (1.5m yansıtılması ile ifade edilen düz perspektif çabası da
boyunda) ama konumu rahatça gözlemlenmesini göze çarpıyor.
zorlaştırıyor.
Nartekste yeşil porfirden kabartmalı tek renk opus sectile panel
İlginçtir ki paneldeki kubbe Ioustinianos’un ilk betimlenmiş. Kubbenin iki yanında birer kuş figürü,
Ayasofya’sınınkini değil bugünkü, kaburgalı Genç üst kısmının ortalarında ise sade bir ufak haç motifi
İsidoros kubbesini daha çok çağrıştırıyor. Yanındaki daha bulunuyor. Restorasyon öncesi çizimlerini
iki porfir panele bakıldığında da bunların hafifçe Mimar Cahide Tamer yapmış; bu sayede eski hâlini
kesilerek bu kompozisyonun yerleştirildiği açığa iyi takip edebiliyoruz. Osmanlı dönemi fotoğrafına
çıkıyor. Anlaşılan o ki diğer paneller 537’den kalma; da baktığımızda anlaşılan o ki bugün bile yalnızca
ama bunu 562’de yeniden açılışla bağlantılı olarak dikkatli bakışların fark edebildiği bu haçı örtüp
Genç İsidoros yenilemesinde duvar bezemelerine gözlerden uzak tutmak için bir görevli üst kattan oraya
dahil etmişler. Haçın her zaman görünür olmak sarkarak çalışmış, hatta haç ve kuş motiflerini fark
8
üzere planlanmadığı, püsküllü perdelerin iki yana edilmez hale getirmiş. Günümüzde eksikleri yeniden
doğru açılması sayesinde algılandığı fark ediliyor. tamamlanmış hâliyle karşımızda (yukarımızda).
Perdelerin kornişe asıldığı halkalar bile netlikle
Ana neften çıkarken kapının üzerindeki opus sectile kompozisyon ve restorasyon öncesi durumunun çizimi
98 99
