Page 101 - AYASOFYA

A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ BEZEMELERİ MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Ayasofya’daki mozaiklerin çok büyük Yakından baktığımızda özellikle tam aynı renk ve
tonda parçaların değil de biraz ton farkı sayesinde
kısmının hammaddesi cam. Altın ve genel anlamda bir bütünlük oluşturacak tessella

gümüş olarak nitelendirilenler şeffaf gruplarının tercih edildiğini fark ediyoruz. Tek bir
parçaymış izlenimi verecek tam aynı renk ve tonda
cam ve çok ince bir katman metal geniş alanların, mozaiklerin ışıltılı etkisine olumlu
katkı yapmayacağı belirgin. Ayrıca gün içinde,
birleşiminden oluşuyor. dakikalar arasında bile sabit kalmayan güneş

ışığının ve kandillerin alevlerinin de kuşkusuz sabit
Birçok renk de yine o renkteki cam küplerden oluşan kalamayan, hareketli ışığının oluşturabileceği bütün
mozaiklerle sunuluyor. Cama oranla daha kısıtlı da pırıltı etkisinden de tam homojen olmayan mozaik
olsa çeşitli renkte doğal taşların ve pişmiş toprağın yüzeyinde maksimum fayda sağlanabiliyordu.
da kullanıldığını biliyoruz. Beyaz, krem, bej, kemik, Mozaik yüzey üretiminde tessellaların boyutlarına
kahverengi, turuncu, kırmızı, pembe, eflatun, yeşil ve sanatçının beceri ve özen düzeyine göre günde 4
2
renkleri için doğal taş kullanıldığı kayda geçmiş m ’ye kadar çalışmak mümkün oluyordu.
durumda. Doğal taş kullanmak için hayli çaba
harcanıyor. Örneğin, Marmara mermerinin gri ve
beyaz damarlarından ayrı ayrı faydalanılarak iki ayrı
renk çıkartılıyor. Camlar da birçok farklı renk için
kullanılabiliyor. Çok nadiren de olsa taş veya camla
Deisis kompozisyonunda merkezde Hz. İsa tam renk tutturulamadığında bazı parçalara, boyaya
yanlarda Hz. Meryem ile Vaftizci Yahya batırılarak renk kazandırıldığı biliniyor. Ayrıca yoğun
talep olduğunda cam üretiminin yetmemesi de söz
10
konusu.

En son sözünü ettiğimiz İmparator Kapısı’ndan çıkıp Mozaik gündelik yaşamda da bildiğimiz ve
geri döner gibi yapalım ve bu kez narteksten içeri kullandığımız bir sözcük. Farklı renk ve bazen de
bakmak yerine gözlerimizi yukarı kaldıralım. bunları elde ettiğimiz farklı malzemelerden çok
sayıda ufak parçayı bir araya getirerek yeni formlar
Ancak baktığımızda göreceklerimizi anlamak için oluşturmanın yöntemi.
yine geri dönüp kadim bir sanatı, mozaiklerin ışıltılı
dünyasını bu kez ayaklarımız yere basarak biraz da Ayasofya özelinde “mozaik” dediğimiz zaman, iç
teknik açıdan hatırlamamız gerekiyor. mekânda, yer döşemesi haricinde kullanılan, sıva
tabakasına uygulanan, kenar boyutları bir santimin
Ayasofya olağanüstü geniş alanlara altında ve küpe yakın formda “tessella” denilen
parçaların birleştirilmesinden söz ediyoruz.
yayılmış mozaikleriyle de kendi
Ana nefte apsisin üzerinde mozaik, Hz. Meryem ve Çocuk İsa
alanında birinciliği elden bırakmıyor. kompozisyonu XII. yüzyıla tarihlenen “Komnenoslar” mozaik panelinden detay

102 103