Page 102 - AYASOFYA
P. 102
A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ BEZEMELERİ MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ
Camın özgül ağırlığının sıvadan da fazla olduğu Bugün mozaik sanatı özellikle
hatırlanarak, iç yüzeylerin önce sıva kaplanıp bir
de üzerine binlerce metrekare cam mozaikle dikkat çeken ve bulunduğu her yerde
bezenmesinin yapıya yüzlerce ton ek yük getireceği mutlaka kendisinden söz ettiren bir
de belirgin.
sanat.
Her durumda da pek hafif olmadığı belli olan
yapının ana taşıyıcılarına metrekarede 105 ton yük Ayasofya bezenirken ise günümüzün tam aksine en
bindirdiği hesaplanmışken belki de az fazlası muteber sanat olarak mozaikten söz edilmemiş gibi
11
sorun oluşturmayacak diye düşünülmüştür. görünüyor. Eninde sonunda mozaik çok emekyoğun
Gözlemlediğimiz kadarıyla ağırlık daha çok sıvaya bir üretim gerektiriyor ancak diğer ihtiyaçlarla
yükleniyor ve aksi bir durumda sıvayla birlikte mozaik kıyaslandığı zaman emek 6. yüzyılın en zor bulunan
yere düşerek yok oluyor. Yok oluyor diyoruz çünkü unsuru değildi. Hatta tam tersi çok geniş tek parça
fresko türü duvar resimlerini bile döküldükten sonra kıymetli levhalarla kıyaslandığında ufacık parçaların
restore ederken gerçeğe çok yakın sonuçlar almak temini de taşınıp getirilmesi de çok daha kolaydı.
mümkünken mozaik tamı tamına aynı yere, aynı açı
ve aynı ışıltıyla asla geri dönemiyor. Bozulan mozaik
restore edilmiş olmuyor; yerine, eskisine benzer yeni
bir mozaik yapılmış oluyor.
Üst galeriye bakış
Hatta belirsizliği biraz daha ileri götürmek de mümkün.
Muhtemelen başka bir işe yaramayacak daha
itibarsız taş parçaları (bir nevi sakatat) mozaiklerde Hiçbir sahneyi kimin yaptırdığı bilinmiyor demek
kullanılıyordu. Kuşkusuz cam üretimi ve buna ince bir de gerçeklerden çok uzaklaşmak olmayacaktır. En
katman varak eklenmesi masraflı bir işti ve belirli bir baştaki muhtemelen tümüyle anikonik bezemenin
gösteriş etkisi oluşturuyordu ama kaynaklardan da ana hatlarının Ioustinianos’la mimarlarının belirlediği
anlaşıldığı kadarıyla mozaik sanatı özel bir hayranlık çerçevede gerçekleştirildiğine kesin gözüyle
oluşturmuyor, daha ziyade oluşturduğu etki övgüye bakabiliriz ancak sonraki dönemlerde eklenen
değer bulunuyordu. sahneleri bir imparatorun iradesiyle mi yoksa veya
örneğin bir patriğin iradesiyle mi bugünkü yerinde
bulduğumuzu kestirmek çok zor.
Tüm bu figürlü ve figürsüz mozaiklerden herhangi
bir dönemde yapılmış bir tanesinin bile sanatçısının
bilinmediğini de eklemekte yarar var. Zaten Bizans Eğer her imparator arzu ettiği gibi Ayasofya’nın
sanatında adını bildiğimiz sanatçılar çok sınırlı. istediği yerine kendi resmini yaptırabiliyorduysa,
Bazı sahneleri kimin yaptırdığını bile bilmediğimiz çok kısa hüküm sürdüğü için ömrü vefa etmeyenler
düşünülecek olursa bu durumu çok garipsememek dışında muhtemelen hiçbiri mozaiksiz kalmazdı
gerekir. diye akla geliyor. Diğer yandan da günümüze gelen
imparator mozaiklerinin çağlar boyunca yapılanların
Kubbeye bakış ne kadarını oluşturduğu da soru işareti doğuruyor.
104 105
