Page 129 - AYASOFYA

A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ BEZEMELERİ MUHTEŞEM A Y ASOFY A ’NIN MİMARİ Ö ZELLİKLERİ

Haç şeklindeki monogramlara kısa süre önce Varlığı belgelerden bilinmesine rağmen en geç Şu ana değin sözünü ettiğimiz kompozisyonların “Belki de zaten yoktu” görüşüne göre, sıklıkla
Ayasofya’ya uyarlanan “Güzel Kapı”da da rastlıyoruz. keşfedilen (1958) mozaiklerden biri olan Aleksandros bazılarında (yapım tarihleri tahmine dayalı olmakla belirttiğimiz gibi Ioustinianus Ayasofya’yı çok görkemli
Bunların fazla anlaşılır olması gerekmiyor, daha portresi en iyi korunmuş örneklerden de bir tanesi. birlikte) 10. yüzyıl dolaylarında yoğunlaştığımız bir mimari eser olarak yaptırıyor. Resim sanatı bu
ziyade yapının bünyesine katılması gereken içerik gibi Yazıları da net bir şekilde okunabiliyor ancak her görülüyor. Oysa içinde bulunduğumuz Ayasofya 6. görkeme katkı açısından çok ikincil bir yer tutmuş gibi
görünüyor. Yani okunaklı isim herkese hitap ederken durumda da burada bu mozaiğin neden bulunduğu yüzyıldan kalma. “Eski mozaiklere ne oldu?” sorusu görünüyor. Yapının olağandışı büyüklükteki boyutları
gerisi daha sınırlı bir izleyiciye hitap ediyor. 26 sorusu yanıt beklemeyi sürdürüyor. 1894 depreminin mutlaka hemen akla geliyor. Aslında uzmanların ya insan figürlü kompozisyonların gözden kaçmasına
ardından ortadan kaybolan birçok mozaiğin de aklından en az aynı sıklıkla “Eski mozaikler var mıydı?” ya da binayı tümden hakimiyeti altına alacak kadar
Figürün ayaklarının altında ise farklı yeşil tonlarında yokluğunda, bugün yalnız ve izole görünen bu sorusu geçiyor. büyük boyutlu olmasına yol açabilirdi. Bu da yapının
şeritlerle derinlik sağlayıcı bir perspektif oluşturulmuş. mozaiğin çevresindeki kurguyu tam bilemediğimiz gölgede kalmasına, iç mekânın bir devler arenasına
Fonun ise yarısından çoğu altınlı mozaik olmasına için de net bir yargıya ulaşmak mümkün görünmüyor. Ayasofya’nın ilk yüzyıllarında figürlü mozaikler, dönmesine neden olabilirdi ki o da istenen bir etki
rağmen diğer imparatorluk kompozisyonlarında Aslında yakın çevresi farklı figürlerle zenginleştirilmiş yani aziz, imparator, melek vb. tasvirleri var mıydı olmayacaktı. “İçeride çok sayıda figüratif mozaik vardı”
alıştığımız gibi tümü altın değil, geri kalan kısmı için ve onlarla irtibat halinde tasarlandıysa bugün yok muydu emin olamıyoruz. Her durumda da diye düşünsek bile bunların günümüze kalmayacağı
gümüşlü parçalar seçilmiş. Hayli gölgede, karanlıkta sanıldığından çok daha anahtar bir rol oynamış Ioustinianos dönemindeki iki açılışını da ayrıntılı gerçeği değişmiyor.
kalan bu panelde farklı bir pırıltı elde etmek için özel olabileceği düşüncesini aklımızdan şu aşamada tam biçimde betimleyen Procopios ve Pavlos’un
bir tercih olmalı. 27 anlamıyla çıkartmamıza olanak yok. yazdıklarında buna dair bir teyide rastlamıyoruz.

Güzel kapıdan monogram detayı Apsis ve yarım kubbelerin birleşimi

130 131